آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

متغیر های در پایان نامه نویسی

در پایان نامه نویسی، متغیرها به سه دسته مستقل، میانجی و وابسته تقسیم می‌شوند.

متغیر مستقل

متغیر مستقل در پایان نامه نویسی به متغیری اشاره دارد که توسط پژوهشگر در محیط آزمایشگاهی یا میدانی مشخص می‌شود و تغییر مقدار آن توسط پژوهشگر کنترل می‌شود. معمولاً متغیرهای مستقل پژوهش، با انجام تغییر در مقدار آنها، تأثیری روی متغیرهای وابسته دارند که توسط پژوهشگر بررسی می‌شوند. به عنوان مثال، در یک پژوهش دربارهٔ اثر داروی جدید بر روی فشار خون، متغیر مستقل می‌تواند مقدار دارو باشد و متغیر وابسته فشار خون.

این متغیرها، متغیرهایی هستند که به عنوان عاملهای مؤثر بر متغیرهای وابسته در نظر گرفته می‌شوند. به عبارت دیگر، این متغیرها مستقل از سایر متغیرها بررسی و تحلیل می‌شوند و به عنوان "علت" تأثیر بر متغیرهای وابسته در نظر گرفته می‌شوند.

متغیرهای مستقل نمی‌توانند به صورت مستقیم توسط پژوهشگر مورد مطالعه قرار بگیرند. بلکه باید به دست آوردن داده‌های مربوط به این متغیرها را در نظر گرفت و سپس با استفاده از این داده‌ها و نتایج تحلیل‌های آماری متداول، تأثیر آنها بر متغیرهای وابسته را بررسی کنیم.

به عنوان مثال، در یک پایان نامه در حوزه تحلیل عوامل مؤثر بر رضایت کارکنان، ممکن است متغیرهای مستقل شامل اجرا، فرصت‌های آموزشی، حقوق و دستمزد و رهبری و متغیرهای وابسته شامل رضایت کارکنان باشند.

در پایان‌نامه نویسی مدیریت، متغیر مستقل به‌عنوان یک متغیر استفاده می‌شود که در تحقیق شما تاثیری بر روی متغیر وابسته (یا متغیر پاسخ) دارد و شما به آن عملکرد همبسته می‌گویند. متغیر مستقل اغلب به‌عنوان علت یا متغیر توصیف‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به‌طور کلی، متغیر مستقل می‌تواند شامل اندازه‌گیری‌ها، مشخصه‌ها، شرایط و ویژگی‌های مختلف باشد که بر اساس تحقیق و فرضیه نیاز به بررسی دارید. برخی از مثال‌های رایج متغیرهای مستقل در پایان‌نامه نویسی مدیریت عبارتند از:

1. سن: بررسی تأثیر سن بر رفتار مصرف کننده یا عملکرد سازمانی.

2. جنسیت: بررسی تفاوت بین مردان و زنان در رفتار مصرف کنندگان یا تفاوت در رهبری سازمانی.

3. سابقه شغلی: بررسی تأثیر سابقه شغلی بر تسهیم دانش یا تقاضای کارکنان برای انجام وظایف.

4. تحصیلات: بررسی رابطه بین سطح تحصیلات و سطح عملکرد سازمانی یا الگوهای مصرف مختلف.

5. درآمد: بررسی تأثیر درآمد بر رفتار خرید مصرف کنندگان یا میزان قراردادهای انجام شده توسط سازمان.

6. اندازه سازمان: بررسی تأثیر اندازه سازمان بر رشد سازمانی یا عملکرد مالی.

از طرف دیگر، این مثال‌ها تنها نمونه‌ای از متغیرهای مستقل هستند و متغیرهای مستقل در پایان‌نامه‌ها ممکن است به طرق دیگری نیز تعریف شوند، بسته به موضوع تحقیق و فرضیات مورد بررسی.

متغیرهای وابسته

در پایان نامه نویسی، متغیر وابسته به متغیرهایی است که نتایج و یافته‌های تحقیق را تحت تأثیر قرار می‌دهند و مستقیماً در جواب سوال پژوهشی تأثیر می‌گذارند. این متغیرها معمولاً به عنوان محور اصلی تحقیق بررسی می‌شوند و اهمیت حاکم بر بررسی نتایج پژوهش را نشان می‌دهند.

متغیرهای وابسته به طور معمول در نتایج، توصیف و تحلیل پایان نامه مطرح می‌شوند و می‌توانند به صورت عددی، کمی، کیفی یا توصیفی برخوردار باشند. به عنوان مثال، در یک پایان نامه درباره اثرات مصرف سیگار بر روی سلامت، متغیرهای وابسته می‌توانند شامل افزایش بروز بیماری‌های ریوی، کاهش عملکرد ریه، افزایش میزان سرطان ریه و... باشند.

متغیرهای وابسته معمولاً با متغیرهای مستقل که در حین تحقیق تحت کنترل قرار می‌گیرند، مقایسه می‌شوند تا تأثیر آن‌ها بر روی نتیجه پژوهش مشخص شود. در پایان نامه، با تحلیل و بررسی متغیرهای وابسته می‌توان به نتایج و نتیجه‌گیری‌های مربوطه رسید و پرسش پژوهشی را پاسخ داد.

این متغیرها، متغیرهایی هستند که توسط پژوهشگر در قالب سوالنامه، مصاحبه‌ها یا پرسش‌های ارجاعی از دیگران جمع‌آوری می‌شوند. این متغیرها به منظور بررسی رابطه و تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته مورد استفاده قرار می‌گیرند.

متغیرهای وابسته می‌توانند به صورت کمی و کیفی باشند. متغیرهای کمی شامل متغیرهایی هستند که به صورت عددی یا تعداد قابل اندازه‌گیری هستند، مانند سن، وزن، امتیاز و غیره. متغیرهای کیفی مشتمل بر متغیرهایی هستند که نوعی صفت یا حالت را نشان می‌دهند، به طور مثال، جنسیت، وضعیت تأهل، نژاد و غیره.

در انجام پایان نامه مدیریت، متغیر وابسته نشان دهنده متغیر اصلی، کلیدی و قابل تغییر است که بر اساس آن تاثیر سایر متغیرها در مورد پدیده مورد مطالعه بررسی می‌شود. به عبارت دیگر، متغیر وابسته نشان می‌دهد که کدام یک از متغیرها تحت تأثیر متغیرهای مستقل قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد که رابطه علّی میان متغیرهای مستقل و وابسته چگونه است.

در پروژه های مدیریت، معمولاً متغیر وابسته به نتایج عملکرد سازمان، مانند عملکرد مالی، رضایت مشتری، کیفیت محصولات، عملکرد کارکنان و غیره می‌پردازد. در این مطالعات، معمولاً اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل داده‌ها به منظور بررسی تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته انجام می‌شود.

برای مثال، در یک مطالعه بر روی عملکرد مالی یک سازمان، متغیر وابسته ممکن است سود، درآمد ناخالص، سود سهامداران و غیره باشد. در این مطالعه، متغیرهای مستقل می‌توانند شامل راهبردهای مدیریتی، دانش و تکنولوژی، سیستم های حسابداری و غیره باشند که به عنوان عوامل تأثیرگذار بر عملکرد مالی سازمان در نظر گرفته می‌شوند. در نهایت، با تحلیل داده‌ها و اجرای آزمون‌های آماری، تأثیر این متغیرها بر متغیر وابسته محاسبه می‌شود.

متغیر میانجی

متغیر میانجی در انجام پایان نامه به متغیری اشاره دارد که بین متغیر به عنوان علت (متغیر مستقل) و متغیر نتیجه (متغیر وابسته) در یک رابطه وجود دارد. متغیر میانجی تأثیر علت بر نتیجه را توسط واسطه‌گری یا توسط روندی که بین علت و نتیجه رخ می‌دهد، مدیریت می‌کند. به عبارت دیگر، متغیر میانجی توسط تغییر مستقیم در پروسه یا روند بین متغیر مستقل و وابسته، تأثیر آنها را تغییر می‌دهد.

متغیر میانجی برای بررسی پدیده‌های پیچیده و روابط تعدیل‌کننده در تحقیقات علمی و پژوهشی استفاده می‌شود. با استفاده از متغیر میانجی، می‌توان از یک روند یا مکانیسم میانی برای توصیف و تبیین رابطه بین متغیرهای علت و نتیجه استفاده کرد. در واقع، متغیر میانجی به عنوان یک عامل واسطه‌ای عمل می‌کند که تأثیر علت بر نتیجه را تبیین می‌کند.

استفاده از متغیر میانجی در انجام پایان نامه می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر روابط علیه متغیرهای میانجی و همچنین شفاف‌سازی و تحلیل روندی که بین متغیرهای علت و نتیجه رخ می‌دهد، کمک کند. در دستیابی به نتایج بهتر و تفسیر منطقی‌تر داده‌ها و پژوهش‌ها، تعیین متغیرهای میانی مهم است.

یک نمونه از یک متغیر میانجی در نوشتن پایان نامه در حوزه مدیریت می تواند "انگیزه کارمندان" باشد.

در این حالت، فرضیه اصلی این است که رابطه مستقیمی بین رهبری تحوّل‌آفرین و عملکرد سازمانی وجود دارد. اما برای اثبات این فرض به عنوان میانجی، باید نشان داد که برخی از اثرات رهبری تحوّل‌آفرین بر عملکرد سازمانی از طریق افزایش انگیزه کارمندان صورت می گیرد.

برای این منظور، محقق می تواند از پرسشنامه های استاندارد برای اندازه گیری متغیرهای رهبری تحوّل‌آفرین، انگیزه کارمندان و عملکرد سازمانی استفاده کند. سپس می تواند از تحلیل رگرسیونی یا روش های تحلیل مدل ساختاری مانند مکانیزم رابطه بنیادین برای تحلیل داده ها استفاده کند.

در این حالت، نتایج با استفاده از تحلیل مدل ساختاری نشان می دهند که رهبری تحوّل‌آفرین تأثیر مثبتی بر انگیزه کارمندان دارد و انگیزه کارمندان در نهایت تأثیر مثبتی بر عملکرد سازمانی دارد. به این ترتیب، نمونه متغیر میانجی به اثبات رابطه میان رهبری تحوّل‌آفرین و عملکرد سازمانی از طریق انگیزه کارمندان کمک می کند.